मंडळी, राष्ट्रीय बचत योजना (National Saving Certificate) ही भारत सरकारतर्फे चालवली जाणारी एक अशी योजना आहे जी खासकरून लहान ते मध्यम उत्पन्न असलेल्या गुंतवणूकदारांना गुंतवणूक करण्यास प्रोत्साहित करते तसंच आयकरात सूटही मिळवून देते.
आज आजच्या लेखात आपण बघणार आहोत राष्ट्रीय बचत योजनेची (National Saving Certificate) वैशिष्ट्ये, व्याजदराची माहिती आणि त्यानुसार परतावा किती मिळेल इत्यादी.
मंडळी, राष्ट्रीय बचत योजना ज्याला नॅशनल सेविंग सर्टिफिकेट (National Saving Certificate) म्हणूनही ओळखतात. ही ५ वर्षांची योजना आहे. म्हणजे या योजनेत एक ठराविक रक्कम खातं उघडताना भरावी लागते आणि त्यावर आपल्याला ५ वर्ष व्याज मिळत राहतं. ५ वर्ष पूर्ण झाली कि योजनेचा कालावधी पूर्ण होतो आणि भरलेली सगळी रक्कम जमा झालेल्या व्याजासकट ठेवीदाराला परत मिळते.
Table of Contents
राष्ट्रीय बचत योजनेची पात्रता (Eligibility for National Saving Certificate)
- या योजनेत कुठलाही भारतीय नागरिक गुंतवणूक करू शकतो. मात्र अनिवासी भारतीय या योजनेत गुंतवणूक करू शकत नाहीत.
- यात वयाची कुठलीही अट नाही.
- फक्त अल्पवयीन व्यक्तीसाठी एका कायदेशीर पालकाची आवश्यकता असते.
- संयुक्त खात असेल तर ते जास्तीत जास्त तीन व्यक्तींचं असू शकतं.
राष्ट्रीय बचत योजना ठेवींचे नियम (National Saving Certificate Deposit Rules)
- या योजनेत आपण किमान ठेव रु. १००० ठेऊ शकतो आणि १०० रु च्या पटीत रक्कम वाढवू शकतो.
- यात कमाल रकमेची मर्यादा नाही. आपण जास्तीत जास्त कितीही पैसे गुंतवू शकतो.
- या योजनेअंतर्गत कितीही खाती उघडली जाऊ शकतात.
- तसच, या योजनेत केलेली गुंतवणुकीची रक्कम आयकर कलम ८० सी अंतर्गत आयकरातून वजावटीसाठी पात्र ठरते.
राष्ट्रीय बचत योजना मुदतपूर्तीसंबंधी (National Saving Certificate After Maturity)
- या योजनेची मुदत ५ वर्षांची आहे त्यामुळे खातं उघडून ५ वर्ष पूर्ण झाली कि योजनेचा कालावधी पूर्ण होतो आणि ठेवीदाराला मूळ रक्कम व्याजासकट परत मिळते.
- मात्र त्यासाठी ठेवीदाराला संबंधित पोस्ट ऑफिस मध्ये किंवा बँकेत पासबुकासह अर्ज करावा लागतो.
राष्ट्रीय बचत योजना खाते तारण ठेवणे (National Saving Certificate Pledging of account)
मंडळी, राष्ट्रीय बचत योजनेतील खातं गरज पडल्यास तारण ठेऊन त्यावर ठेवीदाराला कर्ज काढता येतं. तसंच कर्ज मिळवण्यासाठी हे खातं कधी कधी कर्ज देणाऱ्याच्या नावावर हस्तांतरित सुद्धा केलं जाऊ शकत. त्यासाठी ठेवीदाराला आधी कर्ज देणार्याकडून तशी सहमती असल्याचं पत्र आणावं लागतं आणि मग संबंधित पोस्ट ऑफिस किंवा बँकेत अर्जासोबत पुरावा म्हणून जोडावं लागतं.
तसंच, ही ठेव फक्त खालील व्यक्ती किंवा संस्थांकडेच तारण ठेवता येईल किंवा सुरक्षेच्या कारणासाठी तारणधारकाच्या नावे हस्तांतरित करता येईल.
यामध्ये
भारताचे राष्ट्रपती/राज्याचे राज्यपाल.
रिझर्व बँक / शेड्युल्ड बँक / सहकारी संस्था / बँक.
सार्वजनिक/खाजगी/सरकारी कंपनी/स्थानिक प्राधिकरण.
गृहनिर्माण वित्त कंपनी.
या व्यक्ती किंवा संस्थांकडेच ठेव तारण ठेवता येईल किंवा तारणधारकाच्या नावे हस्तांतरित करता येईल.
राष्ट्रीय बचत योजना खाते मुदतीपूर्वी बंद करणे (National Saving Certificate Premature closure)
या योजनेत खालील अटी वगळता मुदत पूर्ण होण्याआधी खातं बंद करता येत नाही
- खातेधारकाचा मृत्यू झाल्यास म्हणजे एका व्यक्तीच खातं असेल एका खातेधारकाचा किंवा संयुक्त खातं असेल तर कोणत्याही एका किंवा सर्व खातेधारकांचा मृत्यू झाला तर खातं बंद करता येतं.
- ठेवीदाराने खातं एखाद्या राजपत्रित अधिकाऱ्याकडे म्हणजे गॅझेटेड ऑफिसरकडे गहाण ठेवलं असेल आणि त्या अधिकाऱ्यांनी ते काही कारणांनी जप्त केलं तर खातं बंद करता येतं.
- किंवा जर न्यायालयांनी खातं बंद करण्याचा आदेश दिला तर खातं बंद करता येतं.
याशिवाय इतर कुठल्याही कारणांनी खातं बंद केल्यास खालील नियम लागू होतील.
- जर एक वर्ष पूर्ण होण्याआधी खातं बंद केलं तर त्यावर कुठलही व्याज मिळणार नाही फक्त मूळ रक्कम परत दिली जाईल.
- खातं १ वर्ष पूर्ण झाल्यावर पण तीन वर्ष पूर्ण होण्याआधी बंद केलं तर त्या खात्यावर बचत खात्याचा व्याजदर मिळतो.
- खातं ३ वर्ष पूर्ण झाल्यावर बंद केलं तर योजनेचा व्याजदर आणि कालावधी यांची आकडेमोड करून जी व्याजाची रक्कम असेल ती मूळ रकमेबरोबर दिली जाईल.
राष्ट्रीय बचत योजना खाते हस्तांतरण (National Saving Certificate Transfer of account)
या योजनेत खालील अटींवर एका व्यक्तीकडून दुसऱ्या व्यक्तीकडे खातं हस्तांतरित केले जाऊ शकते.
- खातेदाराचा काही कारणाने मृत्यू झाल्यास त्याच्या नॉमिनी किंवा कायदेशीर वारसांच्या नावे खातं हस्तांतरित केले जाऊ शकते.
- संयुक्त खात्यातील खातेदाराचा मृत्यू झाल्यास त्या खात्यातील इतर खातेदारांच्या नावे खातं हस्तांतरित केले जाऊ शकते.
- न्यायालयाच्या आदेशानुसार खातं हस्तांतरित केले जाऊ शकते.
- खातं तारण ठेवताना संबंधित तारणधारकाच्या नावे खातं हस्तांतरित केले जाऊ शकते.
राष्ट्रीय बचत योजना खात्याचा व्याजदर आणि आकडेमोड (National Saving Certificate interest rate and calculator)
या योजनेचा चालू व्याजदर ७.७% आहे. आणि व्याजाची पद्धत वार्षिक चक्रवाढ आहे. म्हणजे या योजनेत व्याजाची आकडेमोड वर्षभर एका रकमेवर होते आणि पुढील वर्षी आधीच्या वर्षीची रक्कम अधिक आधीच्या वर्षीचं व्याज मिळून होणाऱ्या रकमेवर व्याज मिळतं.
राष्ट्रीय बचत योजना आयकरात सूट (National Saving Certificate Income Tax Rebate)
- या योजनेत केलेली गुंतवणुकीची रक्कम आयकर कलम ८० सी अंतर्गत आयकरातून वजावटीसाठी पात्र ठरते.
- तसंच, या योजनेत मिळणारं व्याज पहिली चार वर्ष पुन्हा गुंतवलं जातं. त्यामुळे त्यावर आयकरात सूट मिळू शकते. मात्र ही व्याजाची रक्कम ठेवीदाराला आयकर रिटर्न्स भरताना ‘इनकम फ्रॉम आदर सोर्सेस’ म्हणून दाखवावी लागते.
राष्ट्रीय बचत योजना कागदपत्र (National Saving Certificate Documents)
कागदपत्रांमध्ये
- खाते चालू करण्याचा अर्ज
- दोन पासपोर्ट आकाराचे फोटो
- ओळखपत्र (आधार कार्ड, पॅन कार्ड, पासपोर्ट)
- पत्त्याचा पुरावा (आधार कार्ड, वीजबिल, पासपोर्ट)
- अल्पवयीन व्यक्तीसाठी वयाचा पुरावा म्हणून जन्मदाखला.
ही कागदपत्र द्यावी लागतील.
मंडळी, राष्ट्रीय बचत योजना (National Saving Certificate) हा भारत सरकारच्या अल्पबचत योजनांमधला सर्वात जास्त परतावा देणारा पर्याय म्हणून ओळखला जातो आणि यात आयकरात सूटही मिळते. त्यामुळे आपली गुंतवणूक केल्यावर ५ वर्ष थांबायची तयारी असेल तर आपण या योजनेचा नक्की विचार करू शकता.
